Çorum İli İskilip İlçesi’ne Bağlı İbik Köyü Alevî mi? Bir İnceleme
Bir ekonomist olmaktan çok bir sosyal bilimci gibi düşünerek başlamak gerekirse: veri her zaman tam değildir, kimlikler her zaman keskin sınırlarla tanımlanamaz. Bu bakış açısıyla, Çorum’un İskilip ilçesine bağlı İbik Köyü’nün “Alevî mi?” sorusuna yaklaşırken yalnızca etiketsel bir yanıt değil, tarihsel ve sosyal katmanlarıyla bir inceleme sunmak fayda sağlar.
Tarihsel Arka Plan
İbik Köyü, Çorum ili, İskilip ilçesine bağlı bir yerleşimdir. Köyün nüfusu zamanla azalmış, bugün yüzlerce kişi düzeyindedir. :contentReference[oaicite:2]{index=2} İbik Köyü’nün tarihine bakıldığında, yaklaşık 600 yıl öncesine kadar uzanan göç‑yerleşim hikâyeleri mevcuttur. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Alevîlik ve Alevî inanç biçimleri açısından bakıldığında, İbik Köyü özelinde yapılan bir akademik çalışma vardır: “ÇORUM İli İSKİLİP İlçesi İbik Köyü’nde Alevî İnanç Sisteminin Geleneksel Kadın Kıyafetlerinde Yaşatılması” başlıklı makale, köyde Alevî inanç sistemiyle ilişkili unsurların bulunduğunu belgelemektedir. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Aynı zamanda, yerel kaynaklarda İbik Köyü’nün “karışık” nüfuslu ve Alevî unsurlar taşıyan bir köy olduğu öne sürülmektedir. Örneğin bir haber sitesi, İskilip’in köyleri arasında “İbik (karışık)” ifadesini kullanmıştır. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
İbik Köyü’nde Alevîlik Tartışması
Sorunun net bir “evet” veya “hayır” ile yanıtlanması kolay değildir. Çünkü Alevî kimliği yalnızca inanç biçimiyle değil, topluluk yapıları, gelenekler, ibadet biçimleri, kadın‑erkek rolleri, sosyal ağlar ve yerleşim tarihiyle iç içedir.
İbik Köyü özelinde şu gözlemler öne çıkmaktadır:
– Akademik çalışmada köyde kadın kıyafetlerinde Alevî inanç sistemine işaret eden örneklerin incelendiği görülmektedir. Bu, köyde Alevî unsurların bulunduğunu göstermektedir. [1]
– Yerel kaynaklarda “karışık” nüfuslu ifade kullanılması, köyün yalnızca Alevîlerin yerleştiği homojen bir yer olmadığı, Alevî ve Sünnî geleneklerin, ya da farklı inanç gruplarının birlikte yaşamış olabileceğini ima etmektedir. [2]
– Dolayısıyla, İbik Köyü’nü salt “Alevî köyüdür” diye etiketlemek bilgi açısından eksik kalabilir; bunun yerine “Alevî unsurlar taşıyan, Alevî‑Sünnî ya da farklı mezheplerle iç içe geçmiş bir yerleşim” olarak görmek daha uygun görünmektedir.
Toplumsal ve Kültürel Perspektif
Alevî kimliği, yerel düzeyde farklı biçimlerde tezahür edebilir: Cem törenleri, ocak kademesi, kıble yönleri, dedeler, cem evleri gibi unsurlar yer alır. İbik Köyü’nde akademik kayıtlarda özellikle kadın kıyafetleri üzerinden yapılan inceleme, bu kimlik biçiminin kültürel düzeyde izler bıraktığını göstermektedir.
Toplumsal yapı açısından bakıldığında, “karışık” ifadesi köyün bir mezhebe tek başına ait olmadığı, farklı toplulukların birlikte yaşadığı, belki de zaman içinde kimliklerin dönüşüme uğradığı anlamına gelebilir. Bu da Alevî‑kimlik tartışmalarında sıkça karşılaşılan “yerel farklılıklar” meselesini ön plana çıkarır.
Günümüzdeki Akademik Yaklaşımlar
Akademisyenler, Alevî toplulukların yerel düzeyde çok katmanlı olduklarını ve kimliklerin sabit değil dönüşümlü olduğunu vurgulamaktadır. Bu bağlamda İbik Köyü gibi yerleşimlerde “Alevî” etiketi bir başlangıç noktası olabilir fakat yeterli değildir.
Örneğin; günümüzde Alevî araştırmaları yalnızca “Alevî köy listeleri” ile yetinmek yerine, yerel kültür‑pratiklerini, cem töreni varlığını, toplumsal ağları, göç‑yerleşim dinamiklerini ve mezhepler arası etkileşimi inceliyor. İbik Köyü çalışmasında kadın kıyafetleri aracılığıyla inanç sistemi izlerinin tespiti, bu bakış açısının bir örneğidir. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Aynı zamanda, “karışık köy” ifadesi kullanılması araştırmacılara şu soruyu yöneltmektedir: Yerleşim içinde mezhepler arası sınırlar ne kadar kesin? Göçler, devlet politikaları, yerel gelenekler kimliği nasıl şekillendiriyor? Bu sorular İbik Köyü özelinde de geçerlidir.
Özetle: İbik Köyü’nün Alevî unsurlar içerdiğini söyleyebiliriz; ancak bu, köyün tamamen Alevî mezhebine ait, homojen bir yerleşim olduğu anlamına gelmemektedir.
Okuyucuya birkaç düşünsel soru bırakmak gerekirse:
• Bir köyde “Alevîlik” ya da “Sünnîlik” nasıl tanımlanmalıdır — ibadet biçimi, toplumsal ağ, gelenekler, kimlik beyanı mı?
• Yerel düzeyde “karışık nüfuslu” bir köyde mezhepler arası etkileşim kimliği nasıl dönüştürüyor?
• Günümüzde göçler, gençlerin köyden ayrılması ve modernleşme süreci, İbik Köyü gibi yerlerde inanç ve kimlik üzerinde ne tür etkiler yaratıyor?
Bu sorular üzerinde düşünmek, yalnızca İbik Köyü özelinde değil, Türkiye’nin farklı yerleşimlerinde kimlik, inanç ve toplumsal yapı ilişkisini anlamak adına önemli bir adım olacaktır.
::contentReference[oaicite:9]{index=9}
—
Sources:
[1]: https://ktpmakale.isam.org.tr/detayilhmklzt.php?Dergivalkod=0225&midno=69346875&navdil=tr&utm_source=chatgpt.com “ÇORUM İli İSKiLiP İLÇESi İbik KÖYÜ’NDE Alevi İNANÇ SiSTEMiNiN …”
[2]: https://www.alevihaber.com/corum-iskilip-alevi-koyleri-42656h.htm?utm_source=chatgpt.com “Çorum İskilip Alevi Köyleri”